Przystępując do wielu rodzajów umów, często spotykamy się z dwoma pojęciami: zadatkiem i zaliczką. Choć oba mają na celu zabezpieczenie interesów stron, istnieją między nimi istotne różnice. Warto zrozumieć czym się charakteryzują, aby skutecznie korzystać z obu rozwiązań w zależności od sytuacji. W świetle polskiego prawa cywilnego, zadatek regulowany jest w art. 394 kodeksu cywilnego, podczas gdy pojęcie zaliczki nie posiada bezpośredniego uregulowania w przepisach prawa.
**Definicja i Charakterystyka**
Zadatek jest to zwykle suma pieniędzy wpłacona przez jedną ze stron umowy w celu potwierdzenia zamiaru zawarcia umowy. Jest to swoiste zabezpieczenie, które wyraża zobowiązanie danej strony. W przypadku niewykonania umowy przez jedną ze stron, druga strona może żądać zwrotu zadatku lub dochodzić odszkodowania. Zadatek jest więc formą zabezpieczenia, które ma na celu zminimalizowanie ryzyka niewywiązania się z umowy przez jedną ze stron.
Zaliczka jest to część kwoty umownej, która jest wpłacona z góry na poczet przyszłego świadczenia. Wpłacenie zaliczki sygnalizuje gotowość do spełnienia warunków umowy. Jest to pewnego rodzaju zaliczenie na poczet pełnej kwoty świadczenia, zobowiązujące do uiszczenia reszty płatności w przyszłości, po dostarczeniu usługi lub towaru. W przeciwieństwie do zadatku, zaliczka stanowi część przyszłego wynagrodzenia za wykonanie umowy.
**Różnice między zadatkiem a zaliczką**
- Cel:
Zadatek: Ma na celu zabezpieczenie wykonania umowy, zapewniając stronie otrzymującej zadatek większą ochronę w przypadku braku wykonania umowy przez drugą stronę
Zaliczka: Jest częścią przyszłego wynagrodzenia za wykonanie umowy. Jest to forma „rezerwacji” przedmiotu umowy bez konieczności konsekwencji finansowych w przypadku jej niewykonania.
2. Zwrot w przypadku niewykonania umowy:
Zadatek: Skutki wręczenia zadatku mogą wynikać z treści art. 394 kodeksu cywilnego lub z umowy, a ewentualne dodatkowe konsekwencje powinny być jasno określone w umowie. Zgodnie z art. 394 kodeksu cywilnego, w przypadku niewykonania umowy przez jedną stronę, druga strona może odstąpić od umowy i zachować otrzymany zadatek, bądź żądać jego podwójnej wartości, jeśli sama go dała.
Zaliczka: W przypadku niewykonania umowy, zaliczka zwykle zostaje zwrócona.
3. Moment Płatności:
Zadatek: Jest to zazwyczaj jednorazowa płatność dokonywana na etapie zawierania umowy.
Zaliczka: Może być jednorazową płatnością lub rozłożona na raty, zależnie od ustaleń umownych.
4, Wysokość:
Zadatek: Wysokość zadatku nie jest uregulowana prawnie, ale zazwyczaj stanowi mniejszą część świadczenia, choć może przekraczać nawet połowę jego wartości.
Zaliczka: Stanowi część całkowitej kwoty transakcji, a jej wysokość może być uzależniona od ustaleń między stronami.
**Co jest bardziej korzystne?**
Wybór między zadatkiem a zaliczką zależy od rodzaju umowy oraz indywidualnych preferencji stron. Ważne jest więc zwrócenie uwagi na konkretną umowę i wszelkie okoliczności dotyczące jej zawarcia.
W praktyce, kluczowe jest dostosowanie wyboru formy zabezpieczenia do danej sytuacji. Niezależnie od wybranego rozwiązania, umowa powinna precyzyjnie określać warunki związane z zadatkiem lub zaliczką, w tym przede wszystkim sposób ich zwrotu w przypadku niewywiązania się z umowy. Nie bój się negocjować warunków zadatku lub zaliczki, bo z założenia powinny być dostosowane do potrzeb obu stron.
